Wybicie zęba (całkowite zwichnięcie)
|
Najcięższy uraz wymagający natychmiastowej prawidłowej interwencji, w ramach pierwszej pomocy na miejscu urazu, stanowi wybicie zęba. |
Tylko takie postępowanie może zapewnić prawidłowe gojenie oraz zachowanie zęba na wiele lat. W przypadku kiedy doszło do utraty kontaktu zęba z zębodołem, mówimy o całkowitym zwichnięciu zęba (wybiciu).
|
Leczeniem z wyboru jest jak najszybsze (natychmiastowe) umieszczenie wybitego zęba w zębodole, czyli przeprowadzenie replantacji zęba. |
Celem replantacji w zębach z niezakończonym rozwojem korzenia jest umożliwienie rewaskularyzacji miazgi w zachowanym zębie. W przypadku zębów z zakończonym rozwojem korzenia w okresie 7-10 dni od replantacji należy rozpocząć leczenie endodontyczne/kanałowe, gdyż zachowanie żywej miazgi zęba w takim przypadku jest niemożliwe. Zęby po replantacji unieruchamia się szynami elastycznymi na okres do 2 tygodni.
W większości przypadków po replantacji zęba zaleca się zastosowanie antybiotykoterapii. Antybiotykiem z wyboru jest tetracyklina, która u młodszych dzieci (ze względu na ryzyko przebarwień zębów) jest zastępowana np. amoksycyliną w dawce odpowiedniej dla wieku i masy ciała.
Wynik replantacji zależy przede wszystkim od stopnia rozwoju zęba w chwili urazu, od czasu przebywania zęba poza jamą ustną i środowiska (suche/wilgotne), w jakim ząb był przechowywany do czasu replantacji.
Jak możemy pomóc, gdy doszło do wybicia zęba?
Gdy masz do czynienia z wybitym zębem, należy upewnić się, że jest to ząb stały. Ząb należy trzymać (dotykać) tylko za koronę, jeśli jest brudny, przepłukać wodą lub solą fizjologiczną i następnie umieścić w zębodole. Pacjent powinien delikatnie zagryźć zęby lub przygryźć chusteczkę w celu utrzymania zęba we właściwej pozycji i udać się jak najszybciej do lekarza stomatologa.
|
Jeśli natychmiastowa replantacja nie jest możliwa, ząb należy umieścić w roztworze, w którym zostanie przetransportowany do miejsca udzielenia pierwszej pomocy. |
Jako roztwór transportowy może posłużyć: mleko, ślina pacjenta (ząb w przedsionku jamy ustnej, pod językiem lub w pojemniku ze śliną pacjenta), 0,9% roztwór fizjologiczny soli lub podłoża specjalistyczne, tj. HBSS (Hank’s Balanced Salt Solution) lub ViaSpan (Tissue storage medium). Woda jest najmniej korzystnym podłożem transportowym, gdyż w środowisku hipotonicznym dochodzi do szybkiego uszkodzenia komórek ozębnej na powierzchni zwichniętego korzenia zęba.
|
Dziecko ze zreplantowanym zębem lub wraz z zębem w płynie transportowym (mleko, roztwór fizjologiczny soli, ślina) należy jak najszybciej skierować do stomatologa. |
Czas zapoczątkowania leczenia jest najważniejszym czynnikiem determinującym możliwość utrzymania zęba oraz wpływającym na dalsze rokowanie. Najistotniejsze dla prawidłowego gojenia jest pierwsze 30 minut po urazie, natomiast jeżeli wybity ząb umieścimy w środowisku wilgotnym, czas ten wydłużamy do 2 godzin.
Zalecenia dla pacjentów i opiekunów po urazach zębów stałych
W celu optymalizacji gojenia wszystkich stanów pourazowych w jamie ustnej i zapobiegania dalszym urazom pacjenci powinni:
- unikać uprawiania sportów w okresie gojenia,
- szczotkować zęby miękką szczotką po każdym posiłku,
- płukać jamę ustną roztworem 0,1% chlorheksydyny,
- utrzymywać dietę miękką do 2 tygodni,
- zgłaszać się na regularne wizyty kontrolne do dentysty.
Profilaktyka urazów zębów
Większości urazowych uszkodzeń zębów z powodu ich niespodziewanego powstawania nie da się zapobiegać. Jednak należy podejmować wszelkie działania mogące zarówno zmniejszyć liczbę urazów, jak i zmniejszyć skutki ich występowania. Zaleca się:
- edukację rodziców, opiekunów, nauczycieli o sposobach zapobiegania urazowym uszkodzeniom zębów oraz postępowaniu w przypadku ich zaistnienia,
- wczesne leczenie ortodontyczne wad zgryzu predysponujących do urazów zębów,
- stosowanie kasków ochronnych i masek ochronnych (np. przez graczy hokeja, futbolu amerykańskiego),
- stosowanie szyn ochronnych na zęby podczas uprawiania sportów kontaktowych (np. sporty walki),
- stosowanie kasków do jazdy na rowerze, rolkach, deskorolce.
K. Emerich, A. Wal-Adamczak, M. Sobczak: Jama ustna dziecka bez tajemnic. Lublin 2015; 58-61.
