Pierwsza pomoc w przypadku wybicia zęba u dziecka

Pierwsza pomoc w przypadku wybicia zęba u dziecka
Gdy masz do czynienia z wybitym zębem, należy upewnić się, że jest to ząb stały. Ząb należy trzymać (dotykać) tylko za koronę, jeśli jest brudny, przepłukać wodą lub solą fizjologiczną i następnie umieścić w zębodole. 
 
Wybicie zęba (całkowite zwichnięcie)

Najcięższy uraz wymagający natychmiastowej prawidłowej interwencji, w ramach pierwszej pomocy na miejscu urazu, stanowi wybicie zęba.

 
Tylko takie postępowanie może zapewnić prawidłowe gojenie oraz zachowanie zęba na wiele lat. W przypadku kiedy doszło do utraty kontaktu zęba z zębodołem, mówimy o całkowitym zwichnięciu zęba (wybiciu).
 

Leczeniem z wyboru jest jak najszybsze (natychmiastowe) umieszczenie wybitego zęba

 w zębodole, czyli przeprowadzenie replantacji zęba.

 
Celem replantacji w zębach z niezakończonym rozwojem korzenia jest umożliwienie rewaskularyzacji miazgi w zachowanym zębie. W przypadku zębów z zakończonym rozwojem korzenia w okresie 7-10 dni od replantacji należy rozpocząć leczenie endodontyczne/kanałowe, gdyż zachowanie żywej miazgi zęba w takim przypadku jest niemożliwe. Zęby po replantacji unieruchamia się szynami elastycznymi na okres do 2 tygodni.
W większości przypadków po replantacji zęba zaleca się zastosowanie antybiotykoterapii. Antybiotykiem z wyboru jest tetracyklina, która u młodszych dzieci (ze względu na ryzyko przebarwień zębów) jest zastępowana np. amoksycyliną w dawce odpowiedniej dla wieku i masy ciała.
Wynik replantacji zależy przede wszystkim od stopnia rozwoju zęba w chwili urazu, od czasu przebywania zęba poza jamą ustną i środowiska (suche/wilgotne), w jakim ząb był przechowywany do czasu replantacji.
 
Jak możemy pomóc, gdy doszło do wybicia zęba?
Gdy masz do czynienia z wybitym zębem, należy upewnić się, że jest to ząb stały. Ząb należy trzymać (dotykać) tylko za koronę, jeśli jest brudny, przepłukać wodą lub solą fizjologiczną i następnie umieścić w zębodole. Pacjent powinien delikatnie zagryźć zęby lub przygryźć chusteczkę w celu utrzymania zęba we właściwej pozycji i udać się jak najszybciej do lekarza stomatologa.
 

Jeśli natychmiastowa replantacja nie jest możliwa, ząb należy umieścić w roztworze, w którym zostanie przetransportowany do miejsca udzielenia pierwszej pomocy.

 
Jako roztwór transportowy może posłużyć: mleko, ślina pacjenta (ząb w przedsionku jamy ustnej, pod językiem lub w pojemniku ze śliną pacjenta), 0,9% roztwór fizjologiczny soli lub podłoża specjalistyczne, tj. HBSS (Hank’s Balanced Salt Solution) lub ViaSpan (Tissue storage medium). Woda jest najmniej korzystnym podłożem transportowym, gdyż w środowisku hipotonicznym dochodzi do szybkiego uszkodzenia komórek ozębnej na powierzchni zwichniętego korzenia zęba.

Dziecko ze zreplantowanym zębem lub wraz z zębem w płynie transportowym (mleko, roztwór fizjologiczny soli, ślina) należy jak najszybciej skierować do stomatologa.

 
Czas zapoczątkowania leczenia jest najważniejszym czynnikiem determinującym możliwość utrzymania zęba oraz wpływającym  na dalsze rokowanie. Najistotniejsze dla prawidłowego gojenia jest pierwsze 30 minut po urazie, natomiast jeżeli wybity ząb umieścimy w środowisku wilgotnym, czas ten wydłużamy do 2 godzin.
 
Zalecenia dla pacjentów i opiekunów po urazach zębów stałych
W celu optymalizacji gojenia wszystkich stanów pourazowych w jamie ustnej i zapobiegania dalszym urazom pacjenci powinni:
  • unikać uprawiania sportów w okresie gojenia,
  • szczotkować zęby miękką szczotką po każdym posiłku,
  • płukać jamę ustną roztworem 0,1% chlorheksydyny,
  • utrzymywać dietę miękką do 2 tygodni,
  • zgłaszać się na regularne wizyty kontrolne do dentysty.
 
Profilaktyka urazów zębów
Większości urazowych uszkodzeń zębów z powodu ich niespodziewanego powstawania nie da się zapobiegać. Jednak należy podejmować wszelkie działania mogące zarówno zmniejszyć liczbę urazów, jak i zmniejszyć skutki ich występowania. Zaleca się:
  • edukację rodziców, opiekunów, nauczycieli o sposobach zapobiegania urazowym uszkodzeniom zębów oraz postępowaniu w przypadku ich zaistnienia,
  • wczesne leczenie ortodontyczne wad zgryzu predysponujących do urazów zębów,
  • stosowanie kasków ochronnych i masek ochronnych (np. przez graczy hokeja, futbolu amerykańskiego),
  • stosowanie szyn ochronnych na zęby podczas uprawiania sportów kontaktowych (np. sporty walki),
  • stosowanie kasków do jazdy na rowerze, rolkach, deskorolce.
 
K. Emerich, A. Wal-Adamczak, M. Sobczak: Jama ustna dziecka bez tajemnic. Lublin 2015; 58-61.
 
następny artykuł