Wzrok to zmysł, który dostarcza najwięcej informacji o otaczającej nas rzeczywistości. Oczy  wysyłają do mózgu odpowiednie sygnały, które przetwarzane są tam na obrazy. 

- To, jak bodźce do niego docierają, wpływa zarówno na rozwój centralnego układu nerwowego, jak i nasz proces postrzegania świata. Mówiąc innymi słowy – jeśli dziecko będzie widziało dobrze, w niezakłócony sposób będzie mogło poznawać świat i prawidłowo się rozwijać – mówi dr n. med. Anna Maria Ambroziak z Centrum Okulistycznego Świat Oka w Warszawie.

Specjaliści ostrzegają, że jeśli mózg nie nauczy się widzieć właściwie do 3., najpóźniej do 5. r.ż., nie da się później nadrobić tego czasu. 

- Dlatego tak ogromnie ważne jest zatroszczenie się o to, by oczy malca od jego pierwszych dni na świecie były zdrowe, a jego wzrok rozwijał się prawidłowo – podkreśla okulistka.

Noworodek po przyjściu na świat widzi bardzo nieostro i w czarno-białych barwach. Mózg uczy się rozróżniania kolorów z czasem: dwumiesięczne niemowlę rozpoznaje czerwień i zieleń, trzymiesięczne – żółty, a czteromiesięczne niebieski.

Podczas pierwszych miesięcy życia dzieci widzą wyraźnie tylko w odległości 16-25 cm od ich twarzy. Ostrość wzroku poprawia się stopniowo od ok. 12.-16. tygodnia życia: maluszek widzi wówczas lepiej i w dalszej odległości.

Reagowanie zaczyna się najpierw od światła (1. miesiąc), potem niemowlę zaczyna zauważać osoby i nawiązywać kontakt wzrokowy (ok. 2 miesiąca), w 3. miesiącu zaczyna wybierać, na co chce patrzeć, wyraźnie lubi poruszające się przedmioty, około 6. miesiąca zaczyna odróżniać osoby bliskie od nieznanych. Między 7. a 10. miesiącem zaczyna potrzebować kolorowych przedmiotów. 

Oczy dziecka muszą nauczyć się ze sobą współpracować: najpierw maluszek uczy się patrzeć jednym okiem, potem drugim, wreszcie obojgiem. Dopiero, gdy skończy 3 miesiące, mózg będzie w stanie nałożyć na siebie obydwa obrazy przekazywane przez oczy i zaczyna wtedy widzieć  przestrzennie.

 Jak należy dbać o wzrok niemowlęcia?

Poniższe porady dotyczą dzieci urodzonych o czasie, wcześniaki powinny znajdować się pod stałą opieką okulistyczną i mogą mieć inne zalecenia.

• Pokazywanie maluszkowi w odległości kilkunastu centymetrów czarno-białych figur geometrycznych – można też z odpowiednich obrazków zrobić np. karuzelę nad łóżeczkiem - niemowlę zaczyna rozróżniać kolory po 3. miesiącu życia.

• Zabawa z dzieckiem zabawkami, oddalanie ich, zbliżanie i przesuwanie na boki. Należy zaobserwać, czy maluszek wodzi za nimi wzrokiem, czy skupia wzrok, czy fiksuje oczy w tej samej linii. Dobrze jest powtarzać zabawę z zasłanianiem mu raz prawego, raz lewego oka.

• Czytanie i pokazywanie książeczek z obrazkami. W trakcie czytania zasłanianie niemowlęciu jednego oka i sprawdzanie jak reaguje. Jeśli jednym okiem widzi gorzej, będzie się buntowało.

• Nie wolno palić przy dziecku papierosów i pozwalać, by przebywało w zadymionych pomieszczeniach. Udowodniono, że dym papierosowy jest głównym czynnikiem rozwoju chorób oczu u dzieci.

• Do 2 r. ż. nie można pozwalać maluszkowi patrzeć w ekran smartfona czy tabletu. Niebieskie światło, jakie emitują te urządzenia, są szkodliwe dla rozwoju wzroku (mogą uszkodzić siatkówkę) i mózgu.

• Należy zadbać  o to, aby niemowlę spędzało możliwie dużo czasu na świeżym powietrzu – naturalne światło koryguje normalną w tym wieku nadwzroczność.

• W słoneczne dni trzeba zakładać dziecku kapelusz z szerokim rondem lub czapkę z daszkiem osłaniającym oczy. Okulary przeciwsłoneczne z atestowanymi szkłami z filtrami UV stanowić będą dodatkową ochronę  przed ekspozycją na światło UV.

• Jeśli jedno z rodziców jest krótkowidzem, ryzyko, że także maluszek będzie miał tę wadę wzroku wzrasta co najmniej 3-krotnie. Jeśli obydwoje rodziców ma tę wadę – nawet 6-krotnie. W takiej sytuacji dziecko musi być pod stałą opieką okulisty. Wada odpowiednio korygowana na wczesnym etapie ma szansę rozwinąć się później i w mniejszym stopniu.

• Powinno się zabezpieczać oczy niemowlęcia przed urazami.

• Zapewnienie dziecku prawidłowej diety. Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia przez pierwszych 6 miesięcy życia niemowlęta powinny być karmione wyłącznie mlekiem matki. Potem należy stopniowo rozszerzać dietę. Produkty muszą być tak dobrane, aby w składzie znalazły się: wielonasycone kwasy tłuszczowe, które korzystnie wpływają na rozwój ośrodkowego układu nerwowego (kwas alfa-linolenowy), oraz na ostrość widzenia u dziecka (kwas dokozaheksaenowy, DHA).