Do charakterystycznych cech atopowego zapalenia skóry należą przewlekły, nawracający stan zapalny skóry, zaburzenie czynności bariery skórno-naskórkowej nasilające się w skórze suchej oraz nadwrażliwość na alergeny pokarmowe i środowiskowe wywołana za pośrednictwem IgE.

W jednej z klasyfikacji rozróżnia się postać atopowego zapalenia skóry związaną z IgE (tj. prawdziwe atopowe zapalenie skóry, wcześniej nazywane zewnątrzpochodnym) od postaci niezwiązanej z IgE (nieatopowe zapalenie skóry, wcześniej nazywane wewnątrzpochodnym). Rozdział ten sugeruje, że nieatopowe i atopowe zapalenie skóry są dwiema różnymi chorobami.

Ponieważ suchość skóry jest ważnym objawem w obu chorobach, a brak sensytyzacji, w której pośredniczy IgE, może być jedynie przejściowy, istnieje potrzeba połączenia tych rozbieżności.

Nowe spojrzenie wynikające z ostatnio dokonanych odkryć zakłada naturalny przebieg atopowego zapalenia skóry składający się z trzech faz. Fazą wstępną jest nieatopowa postać zapalenia skóry występująca we wczesnym niemowlęctwie, kiedy jeszcze nie doszło do uwrażliwienia.

Następnie u 60-80% chorych czynniki genetyczne wpływają na indukcję sensytyzacji wywołanej za pośrednictwem przeciwciał IgE na alergeny pokarmowe, środowiskowe lub oba typy – jest to przejście we właściwe atopowe zapalenie skóry.

W trzeciej fazie drapanie się uszkadza komórki skóry, które uwalniają autoantygeny indukujące powstawanie autoprzeciwciał IgE u znacznej części chorych na atopowe zapalenie skóry.

Terapia atopowego zapalenia skóry polega głównie na leczeniu objawowym (przyczynowe prowadzi się jedynie u pacjentów z alergią potwierdzoną testami na antygeny pokarmowe lub wziewne). Nowoczesne metody polegają na wielokierunkowym działaniu: przeciwświądowym, przeciwzapalnym, immunomodulującym oraz (niezależnie od postaci i stopnia ciężkości choroby) stałej pielęgnacji skóry, edukacji chorych i ich rodzin, stosowaniu diet eliminacyjnych oraz unikaniu alergenów po diagnostyce alergologicznej.

Sposób leczenia każdego chorego powinien być oczywiście dobrany indywidualnie. Jeśli rodzic zadaje mi pytanie, czy iść do alergologa, odpowiadam najczęściej słowami: „Gdy zepsute są skórzane buty, idziemy z nimi do szewca, gdy skórzana torba, do kaletnika, gdy zaś choruje skóra, to do dermatologa”. I dodaję, że oczywiście wtedy, kiedy lekarz dermatolog zaleci konsultację specjalistyczną (alergologiczną), należy z niej skorzystać, zwłaszcza gdy istnieje potrzeba identyfikacji czynników wyzwalających i alergenów, odczulania lub zachodzi współistnienie chorób atopowych (astma i/lub nieżyt nosa).


Autorzy: Andrzej Kaszuba, Mirosława Kuchciak-Brancewicz
Fragment rozdziału: Atopowe zapalenie skóry i pokrzywka. [W:] Ilustrowana dermatologia dziecięca. Podstawowe problemy kliniczne w pytaniach i odpowiedziach. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2013, s. 9-10.

Fot. Pixabay