Ostre podgłośniowe i nagłośniowe zapalenie krtani

Ostre podgłośniowe i nagłośniowe zapalenie krtani
Najbardziej niebezpieczną postacią zapalenia krtani jest ostre podgłośniowe zapalenie krtani powodowane zakażeniem wirusowym, a występujące u małych dzieci. Stan zapalny, powodując obrzęk okolicy podgłośniowej, prowadzi do istotnego zwężenia dróg oddechowych, co szczególnie u dziecka może spowodować uduszenie.
Zapalenie krtani najczęściej jest spowodowane przez wirus paragrypy. Zakażenia o tej etiologii mają najcięższy przebieg. Zapalenie krtani i tchawicy mogą także powodować wirusy grypy A i B, a także adenowirusy, rinowirusy, RSV i enterowirusy. [...]
Przebieg kliniczny

Ostre wirusowe podgłośniowe zapalenie krtani (tzw. krup wirusowy) występuje między 6. miesiącem życia a 6. rokiem życia, przy czym szczyt zachorowań przypada na 2. rok życia. Częściej chorują chłopcy niż dziewczynki, a największą liczbę zachorowań obserwuje się w okresie jesienno-zimowym. Do zapalenia krtani u dzieci predysponuje niska temperatura i mała wilgotność, zanieczyszczenie powietrza oraz bierne palenie. Wirusowe zapalenie krtani zwykle poprzedzają objawy przeziębienia: katar i niewielka gorączka. Objawy te trwają od 12 do 72 godzin. W miarę rozwoju choroby pojawiają się takie objawy, jak charakterystyczny kaszel i duszność. U dzieci choroba powoduje zwężenie dróg oddechowych, co utrudnia oddychanie, wywołuje szczekający kaszel, chrypę i stridor. Objawy chorobowe narastają w nocy, ze szczytem pomiędzy 24. a 48. godziną choroby, objawy intensyfikują pobudzenie i płacz. Choroba może przebiegać w sposób nawrotowy, do czego szczególnie predysponowane są dzieci z chorobą refluksową i atopią. [...]
W ostrych przypadkach bakteryjnego zapalenia tchawicy rozróżnienie między tą chorobą a ostrym wirusowym podgłośniowym zapaleniem krtani lub nagłośniowym zapaleniem krtani może być trudne.

Zapalenie nagłośniowe, chociaż znacznie rzadsze, jest obarczone ryzykiem zgonu. W populacji dziecięcej nagłośniowe zapalenie krtani wywołuje prawie wyłącznie Haemophilus influenzae. Infekcja rozpoczyna się nacieczeniem błony śluzowej w okolicy nagłośniowej, powodując naciek zapalny, przekrwienie, obrzęk, a niekiedy także formowanie się mikroropni. Objawy rozwijają się szybko, zwykle prowadząc do zagrożenia życia w ciągu 24 godzin.
Wyróżniającą cechą zapalenia nagłośniowego jest ból, który powoduje zaburzenia połykania i ślinotok. Pacjent jest blady, poirytowany, najchętniej przyjmuje pozycję siedzącą z głową wysuniętą do przodu. Oddech ma płytki, głos stłumiony, ale nie występuje chrypka. Chorobie towarzyszą objawy ogólne zapalenia: gorączka i podwyższona leukocytoza.

Rozpoznanie

Podgłośniowe zapalenie krtani rozpoznaje się na podstawie objawów klinicznych i badania pomocnicze nie są z reguły konieczne. Rozpoznanie powinno uwzględniać różnicowanie z innymi stanami patologicznymi krtani: obrzękiem naczynioruchowym, ciałem obcym, wiotkością krtani, malformacjami naczyniowymi, porażeniem fałdów głosowych oraz nagłośniowym zapaleniem krtani.
W przypadkach nagłośniowego zapalenia krtani, gdy choroba nie przebiega gwałtownie, wskazane jest różnicowanie z podgłośniowym zapaleniem krtani lub zaaspirowanym ciałem obcym. Badaniem rozstrzygającym może być zdjęcie RTG boczne szyi, w którym obrzęk nagłośni daje charakterystyczny obraz „objawu kciuka”.

Leczenie

Podstawowym celem leczenia ostrego wirusowego podgłośniowego zapalenia krtani jest utrzymanie drożności dróg oddechowych. Standardowe postępowanie obejmuje: nawilżanie, podawanie glikokortykosteroidów oraz epinefryny w następujących dawkach:
  • jednorazowa dawka deksametazonu 0,15-0,6 mg/kg m.c. (maksymalnie 8 mg) doustnie lub domięśniowo lub
  • jednorazowa dawka 2 mg budezonidu w nebulizacji lub
  • w celu uzyskania szybszego efektu niż po glikokortykosteroidach (w przypadku dużej duszności) można zastosować adrenalinę 0,1% w dawce 0,5 ml/kg m.c. (maksymalnie 5 ml) przed podaniem steroidów
W podgłośniowym zapaleniu krtani nie ma uzasadnienia do antybiotykoterapii.

Leczenie nagłośniowego zapalenia krtani wymaga antybiotykoterapii z uwagi na etiologię bakteryjną (H. influenzae typu B). W leczeniu stosuje się głównie cefalosporyny III generacji (cefotaksym, ceftriakson) z powodu narastającej oporności H. influenzae typu B na ampicylinę. Natomiast glikokortykosteroidy nie są zalecane.
Kluczową rolę w leczeniu zapalenia nagłośniowego odgrywają szczepienia przeciw Haemophilus influenzae typu B. Wprowadzenie tych szczepień do kalendarza szczepień obowiązkowych spowodowało istotne zmniejszenie liczby chorych.

Autorka: Anna Piekarska
Źródło: Fragmenty rozdziału "Układ oddechowy”. W: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Tom 1, red. nauk. Robert Flisiak , Wydawnictwo Czelej, Lublin 2020, s. 188-189.

Fot.: Pixabay